Sembratowicz Sylwester (1836–1898), kardynał, greckokatolicki metropolita Lwowa. Ur. 3 IX w Desznicy w obwodzie jasielskim, był synem Antoniego (1807–1848), miejscowego proboszcza greckokatolickiego, i Anny Wisłockiej, bratankiem Józefa (zob.).
S. uczył się w szkołach ludowych w Jaśle, Gorlicach i Tarnowie. Śmierć ojca i własna choroba zmusiły go do przerwania nauki w r. 1848. Dzięki pomocy stryja uczył się od r. 1850 w Przemyślu i Lwowie, a od r. 1852 w Wiedniu. Po skończeniu III kl. gimnazjum wstąpił 31 X 1853 do greckiego kolegium św. Atanazego w Rzymie. Tam też, przy pomocy finansowej bpa przemyskiego Grzegorza Jachimowicza, studiował w l. 1856–60 filozofię i teologię w Collegium Urbanianum przy Kongregacji Rozpowszechniania Wiary. Dn. 15 VI 1861 S. przyjął święcenia kapłańskie, zaś 20 VI uzyskał doktorat z teologii.
Do Galicji powrócił S. w lipcu 1861. Po krótkim wikariacie we Florynce i Tyliczu w diec. przemyskiej został przeniesiony do archidiec. lwowskiej, gdzie początkowo (1862–3) był kapelanem bazylianek w Słowicie i katechetą w prowadzonej przez nie szkole, a następnie prefektem w seminarium duchownym (do r. 1870) i nauczycielem religii w szkole dominikanów we Lwowie (do r. 1865).
Po przeniesieniu do Krakowa profesora dogmatyki na Uniw. Lwow. ks. Józefa Czerlunczakiewicza, S. został w r. 1864 suplentem tego przedmiotu, a od letniego kursu w r. 1869/70 zwycz. profesorem dogmatyki specjalnej i docentem teologii fundamentalnej (nominacja cesarska z 3 XII 1869). W l. akad. 1872/73 i 1878/79 był dziekanem wydz. teologicznego. W semestrze zimowym 1879/80 ustąpił z katedry.
S. opublikował jedną tylko większą pracę naukową pt. Rozsudženie i oproverženie stat’i pomeščenoj v časopise „Slovo” […] pod zaglaviem „Schodstvo i rožnicy učenija pravoslavnoj i rimskoj Cerkvej, spisanoj pravoslavnym archiepiskopom minskim Kir Antonim” (L’viv 1869). Drobniejsze rozprawy teologiczno-pastoralne ogłaszał na łamach czasopisma dla kleru greckokatolickiego „Ruskij Sion” redagowanego wspólnie z Julianem Pełeszem i Klemensem Sarnickim (1872–80). Z Pełeszem i J. Łepkim wydał Izbornik blagopotrebnych cerkovnych činov i služb (L’viv 1873); brał też udział w edycji pierwszego modlitewnika w języku ukraińskim (L’viv 1878).
W r. 1864 S. został referentem w lwowskim konsystorzu greckokatolickim, w lutym 1866 wizytatorem w klasztorze Bazylianek w Słowicie dla przeprowadzenia reformy, w maju 1873 prosynodalnym egzaminatorem archidiecezjalnym, zaś 14 VI 1877 radcą konsystorza i wreszcie na początku lutego 1878 archiprezbiterem kapituły lwowskiej. Dn. 28 II t.r. papież Leon XIII nadał mu godność tytularnego biskupa Juliopolis. Święceń biskupich udzielił S-owi jego stryj w asystencji pozostałych arcybiskupów lwowskich: Franciszka Wierzchlejskiego i Grzegorza Romaszkana oraz przemyskiego bpa greckokatolickiego Jana Stupnickiego. Nominacja nastąpiła wbrew woli stryja, w celu ograniczenia wpływów rusofilskich w jego otoczeniu. Stosunki między nimi nie układały się harmonijnie, m.in. dlatego, że S. wspierał działalność prowadzonego przez zmartwychstańców internatu dla grekokatolików we Lwowie, a w r. 1875 wszedł w skład komitetu polskiego zbierającego fundusze na rzecz księży unickich – uciekinierów z Chełmszczyzny. Do wpływu na zarząd archidiecezją nie został dopuszczony. Zaufaniem obdarzała go natomiast nuncjatura w Wiedniu, która jeszcze od czasu sprawy chełmskiej często zasięgała jego opinii. W lipcu 1881 S. towarzyszył stryjowi w pielgrzymce do Rzymu na uroczystości cyrylometodiańskie; z tej okazji wydał okolicznościowy poemat Stich v pamjat’ toržestva Sv. Kirila i Metodia prazdnovannego v Rimie 5 lipcja 1881 goda, posvjaščennyj Galickoju Rus’ju (L’viv 1881, osobne wyd. po łacinie).
Po rezygnacji stryja, wobec którego zajął w tej sprawie nieprzychylną postawę, S. został mianowany 11 XI 1882 administratorem archidiecezji. Przeciw kandydaturze S-a na metropolitę występował w Watykanie Adam Sapieha (1877, 1882). Kontrkandydatem był proboszcz parafii św. Barbary w Wiedniu, J. Pełesz, popierany przez władze państwowe. Rywalizując z nim, S. dbał o dobre stosunki z polską elitą polityczno-towarzyską oraz polskimi kręgami kościelnymi Galicji. Na początku r. 1883 przywrócił zlikwidowane przez stryja czasopismo „Ruskij Sion”. W ankiecie dla namiestnictwa z 5 V t.r. przeciwstawił się zdecydowanie krytyce reformy zakonu bazyliańskiego i demonstrował poparcie dla jej autorów – jezuitów. Dążąc do zaspokojenia sporów między zwolennikami latynizacji a rusofilami, S. zakazał agitacji za zmianą kalendarza juliańskiego (2 IV 1883), aby zatrzeć wrażenie antykatolicyzmu swych wiernych, wystosował w t.r. adres hołdowniczy do papieża i jednocześnie oddziaływał uspokajająco na rozagitowanych księży. W odpowiedzi na nieustanne ataki rusofilskich gazet S. bronił wiernym prenumerowania najbardziej agresywnie przeciw niemu występującej gazety „Novij Prolom”. Dn. 3 II 1884 wydał kurendę zakazującą pielgrzymek do prawosławnego sanktuarium w Poczajowie; nazwał tu chrześcijaństwo wschodnie «schizmą», co wywołało protesty bukowińskiego metropolity prawosławnego S. Andriewicza. W t.r. S. stanął na czele ukraińskiego komitetu przygotowującego pielgrzymkę do Welehradu z okazji milenium śmierci św. Metodego, która jednak została przez namiestnika Galicji Filipa Zaleskiego odwołana. Jako administrator zainicjował S. duszpasterstwo wśród emigrantów rusińskich w Ameryce Północnej, choć samemu zjawisku emigracji nie sprzyjał. Na prośbę wspólnoty greckokatolickiej z Shenondoah w USA, S. wydelegował tam w grudniu 1884 ks. Iwana Wolanśkiego; starał się o poparcie dla jego misji w Watykanie i zabiegał u władz krajowych o dotacje na ten cel. Ponieważ Watykan zakazał wysyłania na misje do Ameryki żonatych księży, S. w r. 1889 był zmuszony odwołać Wolanśkiego. S. próbował również zapobiegać sporom wśród duchowieństwa greckokatolickiego w USA i jego konfliktom z klerem łacińskim, interwencje jego były jednak bezskuteczne. Zainteresowanie duszpasterstwem emigracyjnym przejawiał S. także później; w r. 1896 wysłał ks. Wolanśkiego z misją informacyjną do Brazylii.
Dopiero 20 II 1885 S. otrzymał nominację cesarską na metropolitę. Prekonizacja papieska nastąpiła 26 III, a intronizacja 5 V. W t.r. część terytorium archidiecezji rządzonej przez S-a została ostatecznie wyodrębniona jako diec. stanisławowska.
Już jako administrator S. był czynny politycznie. Od r. 1882 był posłem wirylistą do Sejmu Krajowego i jego wicemarszałkiem (15 IX 1883 – 28 XII 1897) oraz członkiem austriackiej Izby Panów. W przeddzień nominacji S. podjął bliską współpracę z namiestnikiem F. Zaleskim dla przeprowadzenia po myśli tego ostatniego wyborów do Rady Państwa. Na zlecenie S-a „Ruskij Sion” «w siarczystych artykułach rozpoczął prawdziwą krucjatę przeciw wszystkim [ukraińskim] narodowcom» („Kraj” 1886 nr 21). S. założył też pismo „Mir” (nr pierwszy ukazał się 13 III 1885), którego celem było utworzenie nowej lojalistyczno-katolickiej partii wśród Rusinów w Galicji. Niski poziom „Miru” i brak spójnego programu nie pozwolił pismu stać się przeciwwagą dla organu narodowców – „Dila”. Wybory w maju 1885 przyniosły klęskę koalicji narodowców i rusofilów, a sukces ugrupowaniu S-a. Po tych wyborach narodowcy nie ufali S-owi, szukał więc poparcia u starorusinów i u części obozu rusofilskiego. Po utworzeniu przez narodowców Rady Narodowej demonstracyjnie udzielił audiencji delegacji rusofilskiej Ruskiej Rady. Nie poparł też reformy rusińskich organizacji oświatowych i literackich, takich jak: «Narodnij Dom» (narodowo-oświatowego instytutu) i Literaturne Obszczestwo galicko-russkiej Maticy w duchu postulatów zgłoszonych przez narodowców ukraińskich, a też nie zlikwidował do końca wpływów rusofilskich w konsystorzu lwowskim, co spowodowało skargi księży wyznających orientację ukraińską na korupcję i nepotyzm w jego kurii. S. przeciwdziałał dalszemu wzrostowi sympatii ku prawosławiu w tych ugrupowaniach; po otrzymaniu 29 IV 1885 odpowiedzi Watykanu na apelację ks. Iwana Naumowicza, ogłosił oficjalnie 5 VII jego ekskomunikę.
W r. 1886 w Watykanie rozpatrywano możliwość nadania S-owi tytułu patriarchy lwowskiego i podporządkowania mu także grekokatolików na Węgrzech, lecz sprawa ta upadła wskutek sprzeciwu węgierskiego kard. J. Simara.
W r. 1887 S. przyjmował w katedrze św. Jura wizytującego Galicję arcyks. Rudolfa. W t.r. wziął udział w organizowaniu pielgrzymki galicyjskiej do Rzymu z okazji jubileuszu 50-lecia kapłaństwa Leona XIII. Dn. 8 IX 1888 S. ogłosił list pasterski w sprawie obchodów 900-lecia chrztu Rusi, a w listopadzie t.r. przewodził rocznicowej pielgrzymce do Rzymu urządzonej z tej okazji. W grudniu 1888 gościł w swym pałacu lwowskim Jana Matejkę z córkami, zwiedzających wystawę starożytności rusińskich.
W tym okresie S. włączył się aktywnie w działania polityczne, które miały doprowadzić do zawarcia ugody narodowościowej w Galicji. Zgodnie z taktyką namiestnika Kazimierza Badeniego, uczynił kilka przychylnych gestów w stronę narodowców. W r. 1888 potępił rusofilskie czasopismo wiedeńskie „Russkaja Prawda”. Udzielił też audiencji ukraińskiemu działaczowi z Rosji, A. Konyśkiemu, dając wsparcie jego pertraktacjom z politykami polskimi. Współpracownik polityczny S-a, O. Barwinśkyj odwiedzał w tym samym czasie środowiska ukraińskie w Kijowie. Nie zamierzał S. tolerować tendencjii antyklerykalnych wśród narodowców; jego strategia zmierzała, podobnie jak w przypadku rusofilów, do odizolowania radykalnych środowisk narodowych od grup akceptujących zasadę lojalności wobec Kościoła. W r. 1889 S. zabronił wiernym czytania radykalnej gazety „Batkivščina”, po ogłoszeniu na jej łamach telegramu solidaryzującego się z inicjatorami budowy pomnika Giordana Bruna w Rzymie. Podobny zakaz spotkał 25 VI 1890 pismo „Narod” za socjalistyczny i przeciwny wierze świętej kierunek, a także za krytykę stosunków w seminarium lwowskim, na co gazeta ta odpowiedziała atakiem na rabunkową gospodarkę żydowskiego dzierżawcy Perehińska – majątku metropolii. Natomiast poparł czasopismo ,,Dzvinok” redagowane przez Barwinśkiego, pod warunkiem niepublikowania tam utworów I. Franki oraz wypowiedzi na temat prawosławia.
Dn. 24 XI 1890, po dłuższych przygotowaniach, w obecności S-a nastąpiło spotkanie Badeniego z prezydium Rady Narodowej, na którym namiestnik obiecał poprzeć narodowców i zaproponował powołanie nowej partii pod patronatem metropolity. Propozycje tę sekretarz Rady K. Łewyćkij odrzucił. Narodowcy zobowiązali się jednak do lojalności wobec cesarza i Kościoła katolickiego w zamian za uznanie przez administrację narodowości ukraińskiej. Wobec sprzeciwów zgłaszanych ze strony rusofilów S. oświaczył 26 XI w sejmie, że kto programu tzw. nowej ery nie przyjmie, «nie ma miejsca w naszej Rusi galicyjskiej». S. podpisał 9 XII 1890 wraz z innymi biskupami i politykami ukraińskimi „Odezwę do Rusinów Ziemi Halickiej”, która wzywała do poparcia dla tej linii politycznej. W tym czasie, w r. 1890 otrzymał S. od cesarza tytuł rzeczywistego radcy tajnego. Na początku r. 1891 S. ogłosił okólnik do duchowieństwa popierający tezy wystąpienia Juliana Romańczuka, zaś wkrótce potem nastąpiły przesunięcia w administracji kościelnej (konsystorz, urzędy dekanalne), które mocno ograniczyły znaczenie kleru rusofilskiego. Zakazał też S. prenumeraty zwalczających go gazet: ,,Červonaja Rus”‘ i „Galickaja Rus”‘ (1891, 1892). W lutym 1892 przyjął delegację zaniepokojonej tymi krokami lwowskiej staroruskiej Stauropigii, której w zamian za rezygnację z opozycji w prawach politycznych, S. obiecał nie udzielać poparcia dla wprowadzania do szkół pisowni fonetycznej. Ostrą krytykę polityki S-a podjęli natomiast radykalni narodowcy (m. in. M. Drahomanow); gdy S. potępił wystąpienia pism „Narod” i „Chliborob” – „Narod” (1891 nr 1) pisał: «żaden metropolita nie może [nas] pozbawić miejsca na ziemi».
Dn. 24 IX 1891 S. otworzył synod prowincjonalny, trwający do października t.r. Uchwalono na nim rezygnację z rozpatrzenia projektu zmiany kalendarza juliańskiego, wprowadzenie zreformowanego, obowiązkowego brewiarza (czasosłowa), poparcie reformy bazylianów i bazylianek, przyjęcie officium ku czci niepokalanego poczęcia Najśw. Marii Panny i zakaz zmian liturgicznych. Synod upomniał się także o tytuł kardynalski i patriarchat dla S-a. Najgorętszy spór wybuchł wokół propozycji wprowadzenia celibatu, wysuniętej przez S-a; oponentów nazwał buntownikami przepojonymi duchem protestantyzmu i oburzony, opuścił posiedzenie. S. wobec groźby zerwania synodu musiał się zgodzić na uchwałę zachęcającą tylko do życia w celibacie, bez podnoszenia go do rangi obowiązującego prawa.
W r. 1892 w związku z rosnącym wychodźstwem chłopskim z Galicji Wschodniej do Rosji i wpływami rosyjskimi na obszarze nadgranicznym, S. w liście pasterskim, ogłoszonym pod presją namiestnika, potępił konwersje na prawosławie dokonywane przez emigrantów w Poczajowie i zalecił klerowi powstrzymywanie tendencji migracyjnych. Zawarta w liscie negatywna ocena wsi ukraińskiej oraz opublikowanie okólnika Badeniego, ostro karcącego kler greckokatolicki w oficjalnym organie metropolii, na nowo obudziły niechęć do S-a nie tylko w kręgach antyklerykalnej inteligencji, ale i wśród duchownych. Autorytet jego poderwało także przejście w t.r. greckokatolickiej wsi Tuczapy na obrządek łaciński.
Manifestacyjny udział S-a w uroczystościach z okazji jubileuszu 50-lecia sakry biskupiej Leona XIII (zorganizowanie pielgrzymki ukraińskiej do Rzymu, audiencja papieska 29 V t.r., opublikowanie kantaty Stichi i kantata v čest’episkopskogo juvileja Jego Svjatosti Papy L’va XIII, L’viv 1893) doprowadził do otwartego konfliktu z kręgami antyklerykalnej opozycji; na dworcu kolejowym w Wiedniu studenci z rusofilskiej korporacji «Bukowina» i radykalnej «Siczy» urządzili przeciw niemu demonstrację (8 VI), zarzucając mu zdradę cerkwi oraz narodu, i obrzucili jajkami. By upokorzenie to wynagrodzić S-owi, jeszcze w Wiedniu otrzymał on order Żelaznej Korony, a umiarkowani narodowcy urządzili mu we Lwowie manifestacyjne powitanie; przepraszała go też nieco później specjalna deputacja złożona z przedstawicieli różnych orientacji politycznych z Romańczukiem na czele.
W lipcu 1893 przyjmował S. we Lwowie wizytę melchickiego arcybpa Bostry i Hauranu M. Cadi. Następnie wziął udział w wiecu katolickim na temat nauki społecznej Leona XIII w Krakowie z udziałem nuncjusza A. Agliardiego, na którego cześć wygłosił mowę powitalną. Pod wpływem poznanego tam ks. A. Stojana, promotora kultu cyrylometodiańskiego, 14 VII 1894 S. zatwierdził dla swej diecezji statuty welehradskiego Apostolatu św. Cyryla i Metodego. Dn. 1 XI 1893 S. przewodniczył uroczystościom przeniesienia na cmentarz Łyczakowski zwłok ks. M. Szaszkiewicza, jednego z promotorów ukraińskiego odrodzenia narodowego w Galicji. Udział S-a w tej manifestacji był wyrazem jego coraz wyraźniejszego poparcia dla programu kulturalnego narodowców.
Mimo to stosunki S-a z narodowcami rozczarowanymi przebiegiem «nowej ery» psuły się. Zlikwidowanie centralnego seminarium greckokatolickiego w Wiedniu i kierowanie kleryków do jezuickiego uniwersytetu w Innsbrucku oraz przeniesienie części alumnów z seminarium lwowskiego do seminariów diecezjalnych w Przemyślu i Stanisławowie, wywołało ich protesty. Na styczniowej sesji sejmu w r. 1894 T. Okuniewśkyj zaatakował w ich imieniu te zmiany i wypowiedział się przeciw wnioskowi S-a o przyznanie dotacji państwowych na misje ludowe. S. manifestacyjnie opuścił gmach sejmu i zagroził swym oponentom potępieniem. Odciął się też od deklaracji o odstąpieniu od polityki «nowej ery», złożonej w sejmie przez Romańczuka w lutym t.r. Pozostała przy nim grupa Barwinśkiego. Dn. 17 VII t.r. Leon XIII nadał S-owi tytuł hrabiego i asystenta tronu papieskiego. Dn. 9 IX, w obecności cesarza Franciszka Józefa, S. brał udział w inauguracji Wydz. Lekarskiego na Uniw. Lwow., a potem przyjmował monarchę w seminarium greckokatolickim we Lwowie.
W r. 1895 S. wyjechał do Rzymu na jubileusz swego stryja. W dn. 3 XI uczestniczył tam w audiencji papieskiej z okazji 300-lecia Unii Brzeskiej. Na konsystorzu odbytym 29 XI t.r. S. otrzymał godność kardynalską. Ogłoszenie nominacji z tytułem św. Stefana na Monte Celio nastąpiło 2 XII t.r.; biret kardynalski wręczył mu cesarz 7 XII w Wiedniu. Dn. 12 XII odbył S. uroczysty wjazd do katedry św. Jura we Lwowie, z udziałem dostojników kościelnych i politycznych Galicji oraz senatu uniwersyteckiego.
W dn. 7–9 VII 1896 S. brał udział w II Wiecu Katolickim we Lwowie; wygłosił wówczas przemówienie na temat unii, poruszył w nim m.in. sprawę nadużywania uczuć patriotycznych w walce politycznej. Wiec podjął rezolucję z okazji 300-lecia Unii Brzeskiej. Specjalne obchody z rocznicą tą związane celebrował S. we Lwowie w dn. 10–13 X t.r. Następnie odbyło się zgromadzenie zwolenników politycznych S-a; został założony wówczas Katolicki Związek Rusko-Narodowy z Barwinśkim na czele i gazetą „Ruslan” jako organem prasowym. W t.r. S., łamiąc obietnicę daną starorusinom, polecił ks. A. Toronśkiemu opracowanie nowej wersji małego i dużego katechizmu dla szkół w pisowni fonetycznej (druk w r. 1896 i 1897). Dn. 5 XII t.r., na mocy uprawnień metropolitów halickich, S. prekonizował ks. Konstantego Czechowycza na bpa przemyskiego. Między 7 a 9 XII przewodniczył synodowi diecezjalnemu lwowskiemu. S. przeprowadził na nim, za aprobatą Watykanu, a mimo protestu 36 uczestników synodu, zmiany w uprzedniej uchwale synodu prowincjonalnego, które w zalecaniu celibatu szły dalej niż sformułowania tam zawarte. Dn. 10 XII S. zwołał naradę przedstawicieli wszystkich dekanatów swej archidiecezji dla poparcia nowo założonej partii chadeckiej przy nadchodzących wyborach do Rady Państwa, rozszerzonych o piątą kurię wyborczą. Wybory te (marzec 1897) ugrupowanie Barwinśkiego pod patronatem S-a raz jeszcze wygrało.
W lecie 1897 z powodu choroby musiał S. przerwać wizytację dekanatu brzeżańskiego i powrócić do Lwowa, gdzie 11 IX t.r. był operowany na raka żołądka przez prof. Ludwika Rydygiera. Powrócił potem do wypełniania swych obowiązków, m.in. urządził serię konferencji posynodalnych; zachęcał na nich m.in. do przetłumaczenia Biblii na język ukraiński. W r. 1897, po wieloletnich staraniach i dzięki poparciu finansowemu cesarza, S. uzyskał wyodrębnienie z kolegium greckiego w Rzymie osobnej instytucji dla Rusinów – Collegium Ruthenum (bulla papieska „Paternam benevolentiam” z 18 XII). W t.r. S. sfinalizował fundację «Ruskij Diwoczyj Instytut» na rzecz szkoły dla dziewcząt we Lwowie założonej przez niego jeszcze w r. 1884 i prowadzonej przez bazylianki.
Jako metropolita lwowski S. kontynuował styl duszpasterski swego poprzednika; odbywał regularne konferencje z biskupami i dziekanami, wizytował parafie, urządzał rekolekcje dla kleru, inteligencji i rzemieślników oraz misje ludowe. Próbował reformować bazylianki (1885) i zgromadzeniu temu powierzył opiekę nad duszpasterstwem kobiet; przygotował założenie instytutu dla chłopców, ufundował internat św. Jozafata dla studentów, zabiegał o podwyższenie wynagrodzenia kleru i o pomnożenie funduszu dla wdów i sierot po księżach i wsparł ideę utworzenia Tow. św. Piotra, które sponsorowało budowę, restaurację i wyposażenie cerkwi. Przyczynił się do powstania zgromadzenia służebnic Najśw. Marii Panny (1892), któremu ufundował trzy domy zakonne oraz Tow. Kapłanów św. Pawła dla prowadzenia rekolekcji i misji ludowych. Wspierał zakładanie czytelni ludowych, zajmował się apostolatem wśród Żydów (rozporządzenie z 25 V 1888). W Perehińsku wybudował nową rezydencję arcybiskupią (1892). Był opiekunem tow. ruskich rzemieślników «Zoria» i honorowym prezesem tow. asekuracyjnego «Dnister», którego fundusz zakładowy wydatnie wspomógł w r. 1891. S. dbał też o poziom intelektualny kleru, zachęcał do podejmowania studiów doktorskich; zbudował nowy gmach dla seminarium duchownego we Lwowie (1889). Współcześni z uznaniem podkreślali jego bezpośredni styl bycia, którego nie zmieniła nawet godność kardynalska. Miał się przy tym odznaczać «oględną małomównością» („Tyg. Ilustr.” 1885 nr 117), ale zapewne w kontaktach oficjalnych. «Wychudły, wysokiego wzrostu, z podłużną twarzą i długim nosem, […] włosy miał długie i rzadkie a usposobieniem był łagodny, przystępny i bardzo dobrego scrca» (O. Pristaj). Przy okazjach nieurzędowych można go było zobaczyć ubranego w prostą bluzę i kaszkiet. Był zapalonym hodowcą królików (posiadał 150 różnych gatunków) i koni, zajmował się fotografią, lubił grać w kręgle. Zachował żywy sentyment do stron rodzinnych (odnowił i uposażył swym kosztem cerkiew w Desznicy), nigdy też nie wyzbył się wymowy łemkowskiej. S. zmarł 4 VIII 1898 we Lwowie, pochowany został w krypcie pod katedrą św. Jura. W pogrzebie (8 VIII) brał udział episkopat galicyjski trzech obrządków, władze krajowe, reprezentanci rządu i cesarza oraz ponad kilkadziesiąt tys. wiernych. Pozostawił liczne zapisy na cele edukacyjno-religijne. Osobiste archiwum przekazał A. Hładyszewskiemu celem publikacji, do czego jednak nie doszło.
Zasługi S-a zostały przypomniane przez Piusa XII w encyklice „Orientales omnes” (23 XII 1945).

Portret w szatach kardynalskich przez W. Czechowicza; Portret anonimowy, reprod. w: „Dzien. dla Wszystkich” 1882 nr 41; Portret przez Aleksandra Augustynowicza w Muz. Narod. w Kr., reprod. w: „Świat” 1909 nr 15 s. 3, „Tyg. Ilustr.” 1897 nr 2 s. 27; Portret przez I. Trusza, wykonany na zamówienie towarzystwa «Dnister» we Lwowie; Rycina Józefa Buchbindera, reprod. w: „Tyg. Ilustr.” 1885 nr 117 s. 201; – Levickij I.E., Galicko-russkaja bibliografija XIX-go stoletija, L’vov 1895 II; toż za 1887 r., L’vov 1888; toż za 1888 r., L’vov 1889; toż za 1889 r., L’vov 1890; tenże, Ukraïns’ka bibliografija Avstro-Ugorščini za roki 1887–1900, L’viv 1909–11 I–III; Enciklopedija Ukraïnoznavstva, Paris-New York 1973 VII: Enc. Kośc., XXV; Podr. Enc. Kośc., XXXV/XXXVI; Ukraïns’ka Zagal’na Encikl’opedija, L’viv–Stanislaviv–Kolomija [b.r.w.] III 55; Levic’kij K., Ukraïns’ki politiki, L’viv 1936 I 47–8; Słown. Pol. Teologów Kato., IV; Blažejovskyj D., Byzantine Kyivan Rite Metropolitanates, Eparchies and Exarchates. Nomenclature and Statistics, Rome 1980; tenże. Byzantine Kyivan Rite Students in Pontifical Colleges and in Seminaries, Universities and Institutes of Central and Western Europe (1576–1983), Rome 1984; Ritzier P., Sefrin P., Hierarchia catholica medii and recentioris aevi, Padua 1978 VIII; – Ammann A. M., Abriss der ostslavischen Kirchengeschichte, Wien 1950; Bačins’kij J., Ukraïns’ka immigracija. L’viv 1914 I 286–7; Clerq Ch. de. Conciles des orientaux catholiques, w: Histoire des conciles, Paris 1952 XI 689–711; Esposito R. F., Leone XIII e l’Oriente cristiano, Rome 1961; Finkel L., Chlamtacz M., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, Lw. 1898 I 2, 27, 46, 73; Finkel–Starzyński, Hist. Uniw. Lwow., Cz. I–II; Franko I., Zibrannja tvoriv, Kiïv 1980–6 XXVII, XXXII, XXXVIII, XLI, XLIV cz. 2, XLV, XLVI cz. 2, XLVIII, XLIX; Gerič J., Problema celibatu na l’vivs’komu provincijnomu sinodi (1891), w: Zbirnik na pošanu Vasila Orlec’kogo, Monachium 1982 s. 111–46; Glinka L., Diocesi ucraino-cattolica di Cholm, Romae 1975; Gorzkowski M., Jan Matejko, Kr. 1898 s. 448–52; Gruchała J., Rząd austriacki i polskie stronnictwa polityczne w Galicji wobec kwestii ukraińskiej, Kat. 1988; Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, Lw. 1912 II 7; Hajjar J., Le Vatican, La France et le catholicisme oriental, Paris 1979 s. 144–7; Historia katolicyzmu społecznego w Polsce, W. 1981; Historia Kościoła w Polsce, P.–W. 1979 II; Karovec’ M., Velika reforma čina sv. Vasilija V., Žovkva 1933–6 I–IV; Kieniewicz S., Adam Sapieha, Lw. 1938; Kolmer G., Parlament und Verfassung in Österreich, Wien–Leipzig 1907–10 IV, VI (mylnie jako Józef); Kołakowski K., W obronie prawdy, Czerniowce 1886 s. 7, 49; Kurillo F., Kratkaja svodka pisatelej i žurnalistov na Lemkoščinie, „Naučno-literaturnyj sbornik Galicko-Russkoj Maticy” T. 8: 1934 s. 36–7; tenże, Lemky – knjazjami Cerkvy, w: Kalendar Lemko na rik 1938, [b.r.m.w.] s. 63–4; Levic’kij K., Istorija političnoï dumki galic’kich Ukraïnciv, L’viv 1926 I 164, 206, 214–17, 237–42, 248, 253, 265–8, 273, 283–4, 290, 314; Madey J., Kirche zwischen Ost und West, München 1969 s. 168–73; Mitropolit galickij Andrej Šeptickij i „Galicko-russkaja Matica”, L’viv 1905 s. 2, 16–17, 24–5; Nazarko I., Kiïvs’ki i galic’ki mitropoliti, Roma 1962 s. 205–12; Pospishill V., Lužnycky H. M., The Quest for an Ukrainian Catholic Patriarchate, Philadelphia 1971; Pravda pro Unju, L’viv 1966 s. 111–12; Procko B. P., Ukrainian Catholics in America, Villanova [b.r.w]; Saurer E., Die politischen Aspekte der österreichischen Bischofsernnenungen, Wien–München 1968; Svistun F. I., Prikarpatska Rus’ pod vladniniem Avstrii, Trumbull 1970; Svitil’nik istini, Red. P. Senticja, Toronto–Chicago 1973–83 I–III; Vavrik V. R., Materijali otnosjaščiesja k l’vovskomu sinodu v 1891 godu, „Vremennik. Naučno-literaturnyja zapiski L’vovskago Stavropigiona” R. 62: 1932 s. 3–64; Velikij A. G., Naris istoriï Zgromadžennja SS. Služebnic’ P.N.D.M., Rim 1968 s. 28, 43, 98, 100–1; Winter E., Russland und das Papstum, Berlin 1961 II; Wydział Teologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, Lw. 1934 s. 24; Załęski, Jezuici, V; – Acta et decreta Synodi Provinciali Ruthenorum Galiciae habitae Leopoli an. 1891, Romae 1896; Almanach ukraïns’kich bogosloviv, L’viv 1934 s. 128–9, 78–82, 85; Audientiae Sanctissimi de rebus Ucrainae et Bielorussje, [Ed.] A. D. Welykyj, Romae 1965 II; Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, Ed. A. G. Welykyj, Romae 1954 II; Engel-Janosi F., Die politische Korespondenz der Päpste mit der österrichischen Kaisern 1804–1918, Wien–München 1964 s. 354–65; Grodziski S., Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914, W. 1993 I–II; Litterae S. Congregationis de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusje spectanta. Ed. A. G. Welykyj, Romae 1957 VII; Makuch I., Na narodnij službi, Detroit 1958 s. 31–3; Pristaj O., Z Truskavcja u svit chmuroderiv, L’viv-Nju Jork 1933 I 240–1; Schematismus venerabilis cleri dioeceseos rit. gr. cat. premisliensis pro anno 1849, Premisliae 1849 s. 184; toż, […] pro anno 1867, s. 14; Šematizm greko-katolic’kogo duchovenstva Apostols’koï Administraciï Lemkovščini 1936, L’viv 1936 s. 4, 64; Šematizm vsečestnogo klira initropolital’noj archidiecezji greko-katoličeskoj l’vivskoj na r. 1890, L’viv 1890 s. III, VII, IX; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1870–98; Tarnavs’kij F., Spogady, Toronto 1981; Visvitlenja do istoriï l’vivs’kich sinodiv z rokiv 1891 i 1897, L’viv 1924; – „Biesiada Liter.” 1898 nr 34 s. 122; „Czas” 1884 nr 41, 1888 nr 239, 1895 nr 283, 288, 1898 nr 178, 180; „Dilo” 1893 nr 34, 81, 1894 nr 10, 46, 114, 1891 nr 16, 63, 75, 77, 91, 122, 157, 1893 nr 119, 121, 1897 nr 196, 1898 nr z 5, 6, 8, 9 VIII; „Dušpastir” R. 9: 1895 s. 625–30, R. 10: 1896 s. 341–50, R. 12: 1898 s. 291–8, 306–21; „Dzien. Pozn.” 1883 nr 79, 1896 nr 164; „Gaz. Kośc.” 1893 nr 21–5, 1895 nr 49, 1896 nr 32, 52, 1898 nr 8, 9, 10, 16, 17, 18, 21, 24, 32, 33; „Gaz. Lwow.” 1886 nr 2; „Gaz. Narod.” 1885 nr 165, 170, 172, 176, 179; Kalendarz J. Czecha, 1899 s. 115–17; „Kraj” 1898 nr 31; „Kur. Lwow.” 1890 nr 191; „Monitor” 1897 nr 40; „Narod” 1890 nr 6, 9, 14, 1891 nr 1, 2, 21/22, 1892 nr 2, 4, 12/13, 15, 1894 nr 3; „Novij Prolom” 1883 nr 66, 74, 1884 nr 110, 111; „Ognisko Domowe” 1885 nr 39; „Prolom” 1882 nr 19, 20; „Przegl. Katol.” 1898 nr 34, 1986 nr 44/45; „Przegl. Kośc.” 1885 nr 34; „Rola” 1898 nr 33; „Ruskij Sion” 1883 nr 1; „Ruslan” 1897 nr 164, 165, 167, 168; „Slovo” 1883 nr 26, 88; „Tyg. Ilustr.” 1885 nr 117; „Ukrainian Weekly” 1988 nr 46, 1991 nr 20; „Wędrowiec” 1898 nr 33; – Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 2118; B. Jag.: rkp. 8699 III k. 197–198; B. Narod.: rkp. 7028; B. Ossol.: rkp. 14366 II k. 633–638; B. PAN w Kr.: rkp. 4523 k. 17–21; Central’nij deržavnij istoričnij archiv Ukraïni u m. L’vovi: f. 201 op. 1 spr. 2400–2404, 4508, 4555, 4698, 4726, 4793, 4854, 4870, 4871, op. 201 „a” spr. 363, 389, 416, 423–430, 499, 912, op. 5 spr. 121, f. 358 op. 3 spr. 450, f. 408 op. 1 spr. 345.
Andrzej A. Zięba